Prosjekt prehospitaletenester i Helse Førde inviterer til seminar på Scandic Sunnfjord Hotell, 9. januar 2018
Målgruppe er alle som arbeider med det akuttmedisinske feltet frå kommune- til spesialisthelsetenesta.
Politikarar, brukarorganisasjonar og andre med interesse.
Påmelding innan 3. januar 2018.
Program og meir info finn du her:
Samhandlingssjefen i Helse Førde, Stig Igland, har sendt ut Samhandlingstnytt for desember. Her kan du lese litt om Jobbstøtte, eit vellukka samhandlingsprosjekt mellom Helse Førd og NAV , lov endringar som gir kommunane rettleiingsplikt ovan for spesialisthelsetenesta og om den nye retteleiaren for oppfølging av menneske med store og samansette behov for helse- og omsorgstenesta.
Årsrapporten for 2016 frå Nasjonalt kvalitetsregisteret for brystkreft er nyleg komen, og debatten omkring volum og kvalitet på dette området er vorte aktualisert. Helse Førde er mellom dei som har lågt pasientvolum, og det blir hevda at det bør være minst tre brystkreftkirurgar på éin avdeling for å dekke fråvær og sørgje for fagleg utvikling. Sogn og Fjordane har hatt høg deltaking på mammografiscreening-programmet, og det har også vore diskusjon i kva grad slik screening fører til overdiagnostikk og overbehandling.
I denne samanheng er det av interesse å sjå på korleis det går med pasientgruppa i Sogn og Fjordane når ein samanliknar med Hordaland og landsgjennomsnittet.
I Samhandlingsbarometeret har vi i dag berre data for døde av kreft samla før 75 år i Sogn og Fjordane. Vi har difor innhenta tal frå andre kjelder.
I figurane under har vi henta fram data for nye tilfeller (incidens), overlevelse og dødelegheit av sjukdommen.
Figur 1: Forekomst pr. 100 000 i perioden 2012-2016 (standardisert)
Vi ser at forekomsten av sjukdommen ligg noko lågare i Sogn og Fjordane i 2016 i høve til Hordaland og gjennomsnittet for Noreg, men det er små skilnader.
Figur 2: Utvikling for 5-års overlevelse av brystkreft
Vi ser ein klar auke i 5-års overlevelse over tid av sjukdommen, og både i Sogn og Fjordane, i Hordaland og nasjonalt vil omkring 90% av dei som får diagnosen overleve etter 5 år.
Figur 3: Dødlegheit (standardisert rate pr. 100 000, Eurostat) av brystkreft. Dødsårsaksregisteret/Folkehelseinstituttet). Aldersjusterte rater er eit aldersjustert uttrykk for dødsfall per 100.000 innbyggarar, og er hensiktsmessig når en skal sammenlikne utvikling over tid.
Vi ser at det i perioden frå 2009 til 2015 har vore fallande dødelegheit både i Noreg som heilheit og i Sogn og Fjordane (sjå trendlinjene), men tala for Sogn og Fjordane varierar meir. Dette kan også ha med at totaltala for fylket ikkje er så høge. Hordaland fylke har som trendlinja viser ikkje den same nedangåande trenden over tid når det gjeld dødelegheit.
Så langt er det altså ikkje sikre teikn på at det har gått dårlegare med denne pasientgruppa i Sogn og Fjordane enn i Hordaland og Noreg samla.
Sjå ellers rapportar:
Nasjonalt kvalitetsregister for brystkreft: https://www.kvalitetsregistre.no/registers/492/resultater/828
Cancer in Norway 2016: https://www.kreftregisteret.no/globalassets/cancer-in-norway/2016/cin-2106.pdf
Av Hans Johan Breidablik
Noreg har sidan 2007 delteke gjennom Folkehelseinstituttet i eit OECD-samarbeid omkring samanliknande indikatorar for helsetenesta («Health at a Glance»), der 35 ulike land deltek. Den siste rapporten omhandlar data frå 2015 og 2016.
Ein har her teke med indikatorar for fylgjande område:
Av Hans Johan Breidablik
Ei av målsetjingane i Samhandlingsreforma er at kommunane skal overta meir av pasientbehandlinga. Dette også for å avlaste spesialisthelsetenesta. Eit middel for å nå dette målet er dei såkalla kommunale akutte døgnavdelingane (KAD), også kalla øyeblikkeleg hjelp døgn (ØHD). KAD-sengene er særleg tenkt å kunne redusere innleggingar på indremedisinske avdelingar, som har mange pasientar med kroniske lidingar.
Luster kommune var tidleg ute med ei slik eining, og har også nytta denne bra etter intensjonen. Det er difor av interesse å sjå på utviklinga over tid når det gjeld innleggingar på medisinske avdelingar frå Luster kommune, samanlikna med gjennomsnittet for Sogn og Fjordane.
Tal frå Samhandlingsbarometeret gjev følgjande mønster for pasientar frå Luster som er innlagde enten i Helse Førde, Helse Bergen eller Haraldsplass:
Utviklinga frå 2009 til 2016 viser at Luster samla sett (stipla trendlinje) har hatt ein klar nedgang i innleggingar pr. 1000 innbyggarar. For Sogn og Fjordane som heilheit har det imidlertid vore ein oppgang (heil trendlinje).
Vi har spurt helsesjef Knut Cotta Schønberg i Luster kva forklaring som kan ligge bak denne annleis og positive utviklinga for kommunen. Han svarar slik på dette:
«Luster kommune etablerte i 2012 ein korttidsavdeling ved Gaupne omsorgssenter. Frå 1/12 same år 2 ØHD plassar. Avdelinga blei fort teken aktivt i bruk. Det blei gjort eit grundig arbeide for å gjere befolkninga trygg på tilbodet samt aktivt arbeide inn mot legane. Vi ser at frå vi fekk avdelinga i bruk, så har bruken av plassar i medisinsk avdeling falle. Det verkar å ha stabilisert seg på eit lågt nivå. Ein kan kanskje sei at vi oppfyller Samhandlingsreforma si intensjon om 10 % reduksjon».
Av Hans Johan Breidablik
Samhandlingssjefen i Helse Førde, Stig Igland, har sendt ut Samhandlingstnytt for november. Her kan du lese litt om Dialogmøtet mellom styret i Helse Førde og politisk leiing i kommunar/fylkeskommunen,ergoterapeut i Lærdal som er tilsett både i Helseforetaket og i kommunen, farmasøytensrolle i tverrfagleg team på Nordfjordeid sjukehus og om eldrevennleg sjukehus på ortopedisk avdeling ved Førde sjukehus.
Samhandlingsnytt – November 2017
I diskusjonen omkring Samhandlingsreforma og korte liggetider er det av interesse å sjå på utviklinga av reinnlegging hjå særleg dei eldre over 70 år, og skilnader mellom kommunane. Samhandlingsbarometeret har data for dette, og utviklinga over dei seinare åra viser følgjande mønster (sjå fig. under der y-aksen viser reinnleggingar pr. 1000 i aldersgruppa).
I perioden frå 2012 til 2016 har det berre vore ein svakt stigande tendens nasjonalt (Norge). Helse Vest-området har lege klart over det nasjonale nivået og med klart stigande tendens. For Sogn og Fjordane sitt vedkomande har ein lagt under landsnivået, men med ei klar stigning opp mot dette, sjå lineære trendlinjer. Særleg låg fylket høgt i 2015.
Som vi ser av figuren under er omfanget av reinnlegging over 70 år klart forskjellig mellom kommunane, der til dømes Selje har 2,4 gonger så mykje reinnlegging som Luster når vi ser på gjennomsnittet for dei tre åra 2014-16. I små kommunar vil det imidlertid ofte være store svingingar fordi befolkningsgruppa ikkje tel så mange personar, så ein må vere forsiktig med tolkingar av data på kommunenivå.
Av Hans Johan Breidablik
Samhandlingsbarometeret har no teke inn reine tal på tilvisingar til Helse Førde frå fastlegar i Sogn og Fjordane i tillegg til rate pr. 1000 som ein har hatt over tid. Dette er gjort for å unngå mistydingar mellom desse to variablane.
Det har i seinare tid vore mykje merksemd på rekrutteringsvanskar til fastlegestillingar og at heile ordninga kan gå mot ei krise. I dette har mange hevda at reduksjon på størrelsen av fastlegelistene er ein veg å gå (altså fordele befolkninga på fleire fastlegeheimlar). Det har også vorte hevda at fastlegane då kunne behandle meir av lidingar hjå eigne pasientar, og slik sett avlaste spesialisthelsetenesta ved å sende færre tilvisingar dit.
I Samhandlingsbarometeret har vi no både talet på tilvisingar inn til Helse Førde frå kvar einskild fastlege, og ei standardisert rate på tilvisingar pr. 1000 listepasientar. Nedanfor har vi brukt planlagde (elektive) tilvisingar til sjukehuspoliklinikkar i 2016 som døme. Vi har i dømet ikkje teke med øyeblikkeleg hjelp-tilvisingar, då dette truleg har meir samanheng med omfanget av legevakter.
Vi har sett saman data i ein figur (under) der kvar blå prikk representerer ein fastlege i Sogn og Fjordane, og med ei innlagd trendlinje. Gjennomsnittleg listestørrelse for fastlegane er om lag 850, og gjennomsnittleg tilvisingsrate ligg rundt 200 pr. 1000 listepasientar.
Figuren viser oss at det er ei stor spreiing i ratar for tilvisingar også mellom dei med like store pasientlister. Dette kan sjølvsagt ha mange lokale forhold som forklaring.
Men vi finn altså ikkje noko samanheng mellom listestørrelse og tilvisingsrate samla sett i dette utvalet her.
Av Hans Johan Breidablik
Longitudinal relations between perceived autonomy support and basic need satisfaction in two student cohorts – Diseth, Breidablik og Meland
Artikkelen bygger på selvbestemmelsesteori som er en metode for å forstå motivasjon og atferd, spesielt inne helse og skole. Teorien baserer seg på at mennesker er motivert til å tilfredsstille tre grunnleggende psykologiske behov, nemlig behovene for å oppleve autonomi, kompetanse og tilhørighet. Vår motivasjon vil påvirkes av hvordan og hvor mye disse behovene blir tilfredsstilt, noe som igjen vil ha betydning for livskvalitet og helse.
En autonomistøttende lærerstil (dvs. at læreren klargjør hva som skal læres, legger til rette for samarbeid, gir muligheter for valg og utfordrer elevenes egentenkning) er i følge denne teorien en sentral faktor for å tilfredsstille de tre grunnleggende psykologiske behovene. Dette er også dokumentert i andre studier.
Nå har også forskere fra Helse Førde og Universitetet i Bergen undersøkt hvorvidt opplevd autonomistøtte blant norske elever har betydning for grunnleggende behovstilfredstillelse over tid. Artikkelen baserer seg på data fra ungdomsundersøkelsene som ble gjennomført i Sogn og Fjordane 2011, 2013 og 2015. Deler av undersøkelsene er også publisert i Samhandlingsbarometeret.
Resultatene viste at de som opplevde god autonomistøtte rapporterte bedre behovstilfredsstillelse (autonomi, kompetanse og tilhørighet) to år senere og omvendt. Effektene var størst hos guttene.
Av Tina Løkke Vie
Endring i befolkningssamansetnad (demografi) er viktig å ta omsyn til i planlegging også på kommunenivå. I Barometeret har vi lagt inn ei oversikt over andel innvandrarar nasjonalt, i Sogn og Fjordane og kommunevis i 2016.
Medan andelen innvandrarar utgjorde 13,4 % av befolkninga i Noreg i 2016, var dette noko lågare i Sogn og Fjordane med i underkant av 10 %. To kommunar (Stryn og Balestrand) har større andel enn landsgjennomsnittet, og over tre gonger så stor andel som t.d. Askvoll.
Eit anna parameter er kor stor andel som flyttar inn til fylket og kommunane årleg og kor mange som flyttar ut. Dette vil seie noko om sirkulasjonen i befolkninga. Høg turnover vil generelt representere større utfordringar, men vi har ikkje data på aldersgrupper og om det er same personar som flyttar inn og ut.
Andelen som flytta til Sogn og Fjordane i 2016 var klart høgare enn for nabofylka, og det same var andelen som flytta ut. Sogn og Fjordane har difor større sirkulasjon i befolkninga dette året. Differanse mellom inn og utflytting medfører endring i folketalet.
Av Hans Johan Breidablik
