Lærings- og meistringsenteret i Helse Førde, i samarbeid med Nettverk for læring og meistring i Helse Vest, arrangerer
webinar (Auditoriet Førde Sentralsjukehus) 15 januar 2021. Sjå lenke for meir info;
Til deg som fastlege| tenesteleiar| helsestasjon
Likelydande invitasjon har gått til ulike kommunale fagpersonar i Sogn og Fjordane. Vi ber om at e-posten blir sendt vidare til personar i din kommune som kan ha interesse og nytte av den informasjonen som blir gitt i dette nettmøtet.
Føretaka i Helse Vest skal gjennomføre ein folkeopplysningskampanje denne vinteren, og opplyse befolkninga på Vestlandet om at det ikkje er farleg å snakke om sjølvmordstankar, og at det er hjelp få. Helse Førde inviterer kommunehelsetenesta i Sogn og Fjordane til nettmøte om kampanjen «Snakk om sjølvmordstankar. Det kan redde liv.»
Tema for det halvtime-lange nettmøte er:
Same møtet, tre alternative datoar – vel dag og tid som passar deg best:
Tysdag 17. november kl. 9.00 – 09.30
Onsdag 18. november kl. 11.00 – 11.30
Torsdag 19. november kl. 14.00 – 14.30
Informasjon og oppkopling til nettmøte:
Helse Førde nyttar Norsk Helsenett si løysing Join for å gjennomføre desse nettmøta. Ein koplar seg opp frå PC via nettlesarar som Crome og Egde. Om løysinga, framgangsmåte og teknisk hjelp: https://nhn.no/kan-jeg-teste-lyd-og-bilde-foer-moetet/
Informasjon om nettmøtet m.m. finn du på Helse-førde.no : https://helse-forde.no/kampanje
Nullvisjon for sjølvmord i Noreg
Slik innleier regjeringa sin handlingsplan for å redusere talet på sjølvmord i Noreg. I Helse Førde vedkjem denne visjonen oss, og vi tenkjer at skal vi lukkast må vi samarbeide, de i kommunehelsetenesta og vi i spesialisthelsetenesta.
Tal sjølvmord i Noreg går ikkje ned. Kvart einaste år tek omlag 600 menneske sitt eige liv.
Årsakene til sjølvmord er samansette og komplekse, og det utfordrar oss å kunne førebygge og forhindre at menneske vel døden som ein utveg når livet blir tungt å leve.
Vennleg helsing
Helse Førde:
Psykologspesialist ved psykiatrisk klinikk, Stig Magne Solstad
Psykiatrisk sjukepleiar ved Nordfjord psykiatrisenter, Monica Røed Frøyset
Seksjonsleiar ved Indre Sogn psykiatrisenter, Brit Marie Follevåg
Psykologspesialist ved psykisk helsevern for barn og unge, Eili Nygard Riise
Kommunikasjonsrådgjevar, Margunn Masdal
Brukarrepresentantar:
Gro Indrebø og Hanna Talina Nordnes Sørland
Kommunehelsetenesta:
Samhandlingskoordinator, Elin Sørbotten
Gruppa som arbeider med samhandlingsavvik, sett saman av Tone Holvik, Margun Thue, Elin Sørbotten, Kirstin Bruland, Kjellaug Berntsen og Irene Barmen Hoel har utarbeidd eit kurs som omhandlar korleis vi i Sogn og Fjordane arbeider med samhandlingsavvik. Kurset inneheld også informasjon om korleis vi systematisk kan arbeide med uønska hendingar for å kunne lære av dei.
Målgruppe for kurset er alle leiarar og tilsette i kommunane og i Helse Førde som er involvert i samhandlinga.
Kurset ligg i Læringsportalen på ein slik måte at både tilsette i kommunane og i føretaket har tilgang til å ta kurset. Det blir registrert kor mange som tek kurset.
Rettleiing påmelding eksterne brukarar (Kontaktperson tekniske utfordringar; Kari Anne Sunde, 57839032)
Reinnlegging er ein akuttinnlegging, uavhengig av årsak og aktuelle sjukehus, og som skjer mellom åtte timar og 30 dagar etter utskrivning fra eit forutgåande sjukehusopphald.
Indikatoren vert berekna for pasientar som er 67 år og eldre med primærinnleggelse i ein av elleve diagnosegrupper: astma/kronisk obstruktiv lungesjukdom (kols), hjertesvikt, lungebetennelse, hjerneslag, brudd, dehydrering, forstoppelse, gastroenteritt, urinveisinfeksjon, mangelanemier og gikt
Andel av pasientar som blir innlagt akutt på nytt innan 30 dagar er eit sentralt parameter knytt til samhandling. Slik innlegging kan sjølvsagt være klart indisert og nye sjukdomstilfelle kan skje i desse 30 dagane som pasienten treng spesialistbehandling for.
Men det kan også bety at kommunehelsetenesta ikkje ser seg i stand til å ta seg av oppfølging og rehabilitering av pasienten etter utskriving, og at det endar opp med ei ny innlegging for same tilstand. Alternativt kan det vere andre tilstandar som kanskje kunne vore behandla medan pasienten var inneliggande første dagen.
Hyppige reinnleggingar er ei belastning for pasienten, særleg for gamle og skrøpelege, men også for ressursbruken i spesialisthelsetenesta inklusive ambulanse/transporttenester.
Figur 1. Utvikling over tid for reinnleggingar pr. 1000 innbyggarar nasjonalt og for dei 4 føretaka i Helse Vest, alle aldersgrupper (Haraldsplass Diakonale Sykehus er inkludert i Helse Bergen).
*Obs. 2020 inneheld berre data for første tertial. Y-aksen startar ved 15%.
Nasjonalt (Noreg) har som vi ser ein stabil andel på nærare 19 pr. 1000 innb. av reinnleggingar innan 30 dagar i perioden frå 2015 til 2019. Det kan sjå ut som ein lett nedgang i 2020, men dette omfattar berre første 1/3 av året og fell også delvis saman med perioden med koronapandemien.
Helse Stavanger har heile tida lege under landsgjennomsnittet, medan dei tre andre føretaka ligg over dette, og Helse Fonna har hatt mest reinnleggingar. Det kan sjå ut som skilnaden mellom Fonna, Bergen og Førde kan vere på veg til å bli mindre over tid.
Fig 2 Tilsvarande for gruppa av eldre (70 år og over) for føretaksområda i Helse Vest
Her er det ein avtakande tendens over tid både nasjonalt og for dei 4 føretaka i Helse Vest. Mest markert er nedgangen i første tertial 2020 som ein altså må tolke med varsemd. Helse Bergen ligg her på topp.
Fig. 3 Fordeling av andel reinnleggingar for dei ulike kommunane i opptaksområda i 1. tertial 2020 for alle aldersgrupper. Obs. at dette er rate av reinnleggingar pr. 1000 døgnopphald (innleggingar). Landsgjennomsnitt og gjennomsnitt for Helse Vest markert med rødt. Solund kommune er ikkje med grunna små tal.
a) Helse Førde sitt opptaksområde
Vi ser at denne raten varierer med ein faktor på 2,5 frå lågast til høgast. Ein kan legge merke til at dei to mindre nabokommunane Lærdal og Aurland ligg i kvar sin ende av skalaen. Dette skulle tyde mot at lokale faktorar utanom sjukelegheita hjå pasientane er med og bestemme omfanget. Dette kan t.d. handle om ressursar, kompetanse og haldningar både i kommunehelsetenesta og omsorgstenesta. Det er også viktig at det kan vere eit betydeleg innslag av tilfeldig variasjon knytt til få pasientar i tidsrommet.
b) Helse Bergen/HDS sitt opptaksområde
Fordeling av andel reinnleggingar for dei ulike kommunane i opptaksområda i 1. tertial 2020 for alle aldersgrupper. Obs. at dette er rate av reinnleggingar pr. 1000 døgnopphald (innleggingar). Landsgjennomsnitt og gjennomsnitt for Helse Vest markert med rødt. Kommunane Ulvik, Modalen og Fedje manglar data og er ikkje med.
Vi finn ein variasjonsfaktor i overkant av 2 mellom Samnanger som ligg lågast (80 pr. 1000 døgnopphald) og Austrheim som ligg høgast (167 pr. 1000 døgnopphald). Det er også viktig at det kan vere eit betydeleg innslag av tilfeldig variasjon knytt til få pasientar i tidsrommet.
c) Helse Fonna sitt opptaksområde
Fordeling av andel reinnleggingar for dei ulike kommunane i opptaksområda i 1. tertial 2020 for alle aldersgrupper. Obs. at dette er rate av reinnleggingar pr. 1000 døgnopphald (innleggingar). Landsgjennomsnitt og gjennomsnitt for Helse Vest markert med rødt. Utsira kommune manglar data og er ikkje med.
Vi finn ein variasjonsfaktor på 2,3 mellom Vindafjord som ligg lågast (66 pr. 1000 døgnopphald) og Sauda som ligg høgast (151 pr. 1000 døgnopphald). Det er også viktig at det kan vere eit betydeleg innslag av tilfeldig variasjon knytt til få pasientar i tidsrommet.
d) Helse Stavanger sitt opptaksområde
Fordeling av andel reinnleggingar for dei ulike kommunane i opptaksområda i 1. tertial 2020 for alle aldersgrupper. Obs. at dette er rate av reinnleggingar pr. 1000 døgnopphald (innleggingar). Landsgjennomsnitt og gjennomsnitt for Helse Vest markert med rødt.
Vi finn ein variasjonsfaktor på i overkant av 2 mellom Bjerkreim som ligg lågast (81 pr. 1000 døgnopphald) og Sokndal som ligg høgast (166 pr. 1000 døgnopphald). Det er også viktig at det kan vere eit betydeleg innslag av tilfeldig variasjon knytt til få pasientar i tidsrommet.
Andelar over 80 år med institusjonsplass eller heimesjukepleie
KOSTRA-rapporteringa frå kommunane er no oppdatert for heile 2019, og 18 utvalde indikatorar ligg inne i Samhandlingsbarometeret. Også dei tilhøyrande kostragruppene for kommunane er no med (desse gruppene går frå 1 til 16, og er basert på faktorane folkemengde, bundne kostnader og frie disponible inntekter pr. innbyggar). Kommunane vil gjennom Kostratal kunne samanlikne seg med andre kommunar, og ofte vil dei då sjå på andre kommunar som er i same kostragruppe som dei sjølve.
Den demografiske utviklinga går mot stadig fleire eldre i kommunane, og ei nøkkelgruppe i dette er dei som er 80 år og over, då desse vil ha det klart største behovet for både helse- og omsorgstenester.
Mindre utkantkommunar vil ofte ha dei høgaste prosentvise andelane av eldre over 80 år, medan dei yngre aldersgruppene i større grad har flytta inn til meir sentrale strok. Men også i bystrok vil talet på eldre auke klart framover.
Tenestetilbodet til eldre vert i hovudsak delt i tenester for heimebuande («heimesjukepleie»), og kommunale institusjonsplassar (sjuke- og aldersheimar der avlastningsopphald er ekskludert). Bebuarar i omsorgsbustader inngår i tenester for heimebuande.
Dersom vi ser på kommunane i Helse Førde sitt opptaksområde (tidlegare Sogn og Fjordane fylke) får vi følgjande fordeling av dei to typane av tenester:
Diagrammet viser prosentandelane hjå personar over 80 år som får heimetenester og tilsvarande for sjukeheimsbebuarar. Kommunar i kostragruppe 2 er markerte med *K2.
Gjennomsnittleg mottek omkring kvar 3. person (30%) over 80 år heimetenester i Noreg. I Helse Førde sine opptakskommunar ligg dei fleste over dette, og med Jølster på topp der nærare halvparten får slike tenester. Vi ser også at dei seks kommunane i kortragruppe 2 ligg både i øvre og nedre del av denne skalaen. Organiseringa av tenestene ser difor ikkje ut til å vere avhengig av kommunestørrelse.
I overkant av 12% av befolkninga over 80 år har fast institusjonsplass (sjuke-/aldersheim) i Noreg. Tidlegare Jølster kommune utmerkar seg ved å ikkje ha nokon slike, og det varierar altså frå 0 til 27% i Hornindal i 2019.
Det er klar tendens til at dei kommunane som har høg dekning av heimetenester har lågare dekning av sjukeheimstenester (korrelasjonfaktor er -0,7).
Generelt har opptakskommunane til Helse Førde høge og varierande dekningsgrader av tenester til dei over 80 år. I fleire av kommunane har over halvparten av desse tildelt omsorgstenester av noko slag, med Balestrand på topp.
Helse Vest jobbar med ein ny folkeopplysingskampanje om førebygging av sjølvmord. Kampanjen vil finne stad i slutten av 2020 / starten av 2021. Helse Førde deltek i denne kampanjen, og kjem til å jobbe med å forankre kampanjen både internt og eksternt. Samarbeid med kommunane i Helse Førde sitt opptaksområde blir ein viktig del av kampanjen. I samband med dette inviterer RVTS Vest til digitale fagdager om førebyggging av sjølvmord. Fagdagane er for medarbeidarar i kommunale helse og omsorgstenester, ein for vaksne og ein for born og unge. Fagdagane er gratis, men krevjer førehandspåmelding.
Her er invitasjon til fagdagen for dei som jobbar med born og unge:
https://www.rvtsvest.no/digital-fagdag-om-forebygging-av-sjolvmord-hos-born-og-unge/
Her er invitasjon til fagdagen for dei som jobbar med vaksne:
https://www.rvtsvest.no/digital-fagdag-om-forebygging-av-sjolvmord-hos-vaksne/
I tillegg er det oppretta Facebook-arrangement på RVTS Vest sine facebooksider. De kan finne arrangementa ved å søkje på høvesvis «fagdag om forebygging av sjølvmord hos vaksne» og «fagdag om forebygging av sjølvmord hos barn og unge»
Den pågåande koronavirusepidemien har sett eit stort fokus på viktigheita av god handhygiene, og behaldarane med «Antibac» (håndsprit) møter ein på mange gonger i løpet av dagen.
Eit eksempel på praktisk samhandling på tvers av sektorar er at Helse Førde og Høgskulen campus Førde (HVL) har hatt ein felles forskningsavdeling over mange år; kalla Senter for Helseforskning. Dette har vore eit fruktbart samarbeid som har fått fram forskingsprosjekt både i regi av helseføretaket og høgskulen. Sjå t.d. nyhendesakene om to ulike disputasar i veke 20.
I tilknyting til handhygieneproblematikken starta ei forskingsgruppe med utgangspunkt i Helse Førde, HVL, UiB og Thelma lab i Trondheim i 2018 opp med eit forskingsprosjekt i høgskulelokala i Førde der frivillige sjukepleiestudentar var testpersonar.
Målet var å teste ut om vanleg springvatn tilsett litt av gassen ozon kunne fungere som eit effektivt alternativ til den vanleg brukte handdesinfeksjon med sprit (Antibac).
Dette vart gjort ved at hendene til forsøkspersonane vart forureina med ein ufarleg bakteriestamme av typen E. coli, og ein undersøkte kor mykje av desse bakteriane som overlevde etter anten spritdesinfeksjonen eller skyljing av hendene med ozonvatn.
Sidan desinfeksjon med handsprit er den internasjonalt aksepterte «gullstandarden» på området, hadde vi rekna med at denne også skulle kome best ut i forsøket vårt. For mange hender greidde spriten å ta knekken på alle bakteriane som var påført, men for ei mindre gruppe av testpersonane var det ein god del levande bakteriar tilbake på hendene.
Dette gjorde at metoden med skyljing med ozonvatnet i gjennomsnitt førte til færre levande restbakteriar på hendene enn kva spritdesinfeksjonen gjorde. I tillegg rapporterte meir enn kvar 5. student at han/ho opplevde ubehag (tørrheit/svie) i huda av den stadige bruken av desinfeksjonsmidlet.
Resultatet av dette forsøket vart publisert i Journal of Hospital Infection i 2019:
Sidan funna i dette første forsøket var såpass overraskande ønskte vi å gjenta det heile etter same mal med ei ny gruppe av sjukepleiarstudentar hausten 2019. Her tok vi også inn ei gruppe som brukte vanleg såpevask (handvask) som metode for å fjerne E. coli-bakteriane.
Det viste seg då at funna vart mykje dei same som i det første forsøket, og også denne vart publisert i same tidsskriftet om lag ved starten av koronaepidemien.
“Effects of hand disinfection with alcohol hand rub, ozonized water or soap water – time for reconsideration?”
H.J. Breidablik, D.E. Lysebo, L. Johannessen, Å. Skare, O. Kleiven, J.R. Andersen
Y-aksen her er mengda av levande bakteriar etter reingjering/desinfeksjon av hendene til studentane. Kvar prikk i diagrammet representerer ein person. Det ideelle er at talet er null levande bakteriar. For ozonvatnet ligg dei fleste ved null eller rett over, men for spritdesinfeksjon (Antibac) er det som vi ser ei mindre gruppe som har mykje attlevande E. coli på hendene. Men aller best kjem såpevask ut, der det er liten grad av levande bakteriar att.
Ein annan og mykje brukt enklare metode i hygienekontroll er å måle såkalla ATP-mengde etter reingjering. Her kan ein bruke berre ein pensel som vert lesen av på staden i eit eige apparat.
Gruppa valde også å prøve dette parallelt med «gullstandardmålinga» for å ev. finne om ein kunne bruke ein slik forenkla og rask prosedyre for å undersøke effekten av handdesinfeksjon.
Resultata går fram av figuren under:
Figuren viser ATP-verdien vi målte før og etter handvask/handdesinfeksjon. Vi ser at denne verdien går mykje meir ned med ozonvatn og såpevask enn med spritdesinfeksjonen. ATP måler alle former for biologisk materiale, også det som har kome frå døde bakteriar, og blir ikkje skylt vekk frå hendene med det rennande vatnet. Metoden er difor ikkje egna til ei slikt føremål.
Også denne delen er publisert i same tidsskrift.
Can adenosine triphosphate be a proxy measure in evaluation of hand disinfection effect?
H.J.Breidablik L.Johannessen O.T.Kleiven D.E.Lysebo Å.Skaree J.R.Andersen
Denne problemstillinga vert belyst gjennom ein vitskapeleg publikasjon i tidsskriftet SSM – Population Health som nyleg kom ut, og to av forfattarane er tilknytt miljøet ved Samhandlingsbarometeret.
Arbeidet nyttar materiale frå helseundersøkingane i Nord-Trøndelag (HUNT) der ein følgjer same personar gjennom livet via gjentakande kartleggingar. Data frå desse undersøkingane, frå rundt 9000 ungdommar (10-19 år) i 1995/97, vart kopla saman med seinare konsultasjonsregister for fastlegar (KUHR-databasen) i perioden 2006-14, altså fastlegekonsultasjonar 10-19 år seinare i livet.
Dei mange ulike diagnosane frå desse konsultasjonane vart så grupperte saman til fem grupper: a) lite plager («friske») 35%, b) generelle plager og infeksjonar 26%, c) muskel-skjelettplager 21%, d) mentale plager 6% og e) multisjukdom 13%.
Det viser seg då å vere ein klar samanheng mellom eigenopplevd helse i ungdomstida og tendensen til å hamne i multisjukdomsgruppa seinare i livet. Særleg var dette tydeleg for gruppa som opplevde eiga helse som ikkje god i ungdomstida, som samanlikna med dei som rapporterte veldig god helse, hadde tre gangar så stor risiko for å hamne i gruppa kalla multisjukdom. I tillegg viser figuren under at dei som opplevde helsa si som veldig god hadde mykje større sannsynlegheit for å hamne i gruppa som omfattar dei som i vaksenalder opplever lite plager/friske (Healthy).
Fig. 1 Sannsynlegheita for å høyre til i ein av dei fem klassane basert på opplevd/rapportert helse i ungdomstida
Dette er i tråd med tidlegare forsking som har vist at eigenopplevd/subjektiv helse tidleg i livet har stor betydning for korleis den reelle/objektive helsetilstanden blir seinare i livet, også tidleg død.
Kroniske sjukdommar aukar og mange pasientar får fleire ulike sjukdommar utover i livet. Gruppa med multisjukdom representerer i dag store utfordringar for helse- og omsorgstenesta.
Resultata frå denne studien kan bety at dersom vi finn effektive metodar for å påverke den subjektive opplevinga av helse i ungdomstida, så kan det tenkast å gje mindre kronisk sjukdom seinare i livet. Subjektiv helseoppleving kan altså sjåast på som ein av fleire andre risikofaktorar som t.d. fysisk aktivitet og røyking, og ein bør kanskje notere denne rutinemessig i pasientjournalane.
Forskarane gir her eit viktig bidrag til faktagrunnlaget og kunnskapen rundt førebygging og tidleg intervensjon.
Les artikkelen i fullteks her; https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S235282732030241X?via%3Dihub
Helse Førde føl til ei kvar tid gjeldande nasjonale retningslinjer i smittevernet for covid-19. Studentar som har praksis og får undervisning i føretaket er omfatta av dei same retningslinjene som helsepersonell.
Helse Førde har no utarbeidd retningslinjer for praksis som gjeld for studentar, elevar og lærlingar, samt leiarar, ansvarlege og undervisarar i Helse Førde og frå undervisningsstadane. Det er sett opp rammer for praksisnær praksis og klinisk undervisning knytt til avstand mellom personar, handhygiene og at færrast mogleg personar er samla over kortast mogeleg tid. Leiarar og undervisarar skal vurdere om pasientnær praksis og klinisk undervisning skal skje hos smitte-isolerte pasientar – her er bruk av smittevernutstyr, som er ein avgrensa ressurs, sentralt.
Alle studentar skal fylle ut eit screeningsskjema der dei må svare på spørsmål rundt eigen praksis og om evt. symptom på covid-19. Skjemaet inneheld også informasjon om kva studentane må gjere om dei får symptom på covid-19 under praksis-/klinisk undervisningsperioden. Skjemaet vert sendt dei før oppstart og skal framviast fyrste dag.
Helse Førde har ikkje laga rutine i høve studentar i praksis i kombinasjon med deltidsstilling i kommunane. Per no kan studentar ha deltidsjobb i kommunen medan dei er i praksis i helseføretaket.
Under finn du Helse Førde sine rutinar:
Covid-19 smittevern for pasientnær praksis og klinisk undervising i Helse Førde
Informasjon og screening for covid-19 for studentar i praksisklinisk undervising i Helse Førde
Ved spørsmål kan de ta kontakt med samhandlingskoordinator Elin Sørbotten, tlf. 404 12 850, eller samhandlingssjef Tone Holvik, tlf. 481 22 237.
Frå og med juni deler Tone Holvik og Margun Thue på funksjonen som samhandlingssjef i Helse Førde. Enkelte oppgåver og funksjonar skal dei dele mellom seg, medan andre skal dei ha ansvar for saman.
Mellom anna vil begge møte i fag – og koordineringsrådet, begge skal delta i planlegginga av møta medan Tone Holvik vert den som har hovudansvar for fascilitering, innkalling og møtereferat og vert den som leiarane av råda skal forholde seg til.
Dei skal begge delta i regionale fora for samhandlingssjefane i Helse Vest.
Når det gjeld samhandlingssjefsrolla ut mot kommunane, blir det ei fordeling der Margun Thue tek hovudansvar og er fast kontaktpunkt for kommunane i Sogn og HAFS. Tone Holvik har hovudansvar og er fast kontaktpunkt for nordfjordkommunane, Bremanger, Sunnfjord og Kinn.
Oppgåvene som ligg i dette er mellom anna oppfølging av Helse Førde sitt ansvar i avtaleverket som regulerer samhandlinga mellom Helse Førde og kommunane.
Helse Førde og kommunane har også samarbeid om ulike utviklingsarbeid. Mellom anna skal partane samarbeide om ernæringsstrategi, helsefellesskap og kvalitetsreformen Leve heile livet. Også i desse arbeida vil Thue og Holvik saman ivareta samhandlingsjefen si rolle.
I tillegg har vi samhandlings-og erfaringskonferansane. Tone Holvik har vore med og planlagt neste samhandlingskonferanse, medan Margun Thue vil gå inn i gruppa som skal planlegge kommande erfaringskonferanse.
Ny fagdirektør
1. juni i år hadde Evy-Helen Helleseth sin første arbeidsdag som fagdirektør i Helse Førde. Frå same dato går Trine Hunskår Vingsnes over i stillinga som direktør for medisinsk klinikk.
Den nye fagdirektøren er 47 år gammal og spesialist i psykiatri og i allmennmedisin. Ho kjem frå stillinga som overlege i akutt døgn og seksjonsleiar for legetenesta i psykiatrisk klinikk ved Førde sentralsjukehus.
.
