HANDHYGIENE – SAMHANDLING I FORSKING

Den pågåande koronavirusepidemien har sett eit stort fokus på viktigheita av god handhygiene, og behaldarane med «Antibac» (håndsprit) møter ein på mange gonger i løpet av dagen.

Eit eksempel på praktisk samhandling på tvers av sektorar er at Helse Førde og Høgskulen campus Førde (HVL) har hatt ein felles forskningsavdeling over mange år; kalla Senter for Helseforskning. Dette har vore eit fruktbart samarbeid som har fått fram forskingsprosjekt både i regi av helseføretaket og høgskulen. Sjå t.d. nyhendesakene om to ulike disputasar i veke 20.

I tilknyting til handhygieneproblematikken starta ei forskingsgruppe med utgangspunkt i Helse Førde, HVL, UiB og Thelma lab i Trondheim i 2018 opp med eit forskingsprosjekt i høgskulelokala i Førde der frivillige sjukepleiestudentar var testpersonar.

Målet var å teste ut om vanleg springvatn tilsett litt av gassen ozon kunne fungere som eit effektivt alternativ til den vanleg brukte handdesinfeksjon med sprit (Antibac).

Dette vart gjort ved at hendene til forsøkspersonane vart forureina med ein ufarleg bakteriestamme av typen E. coli, og ein undersøkte kor mykje av desse bakteriane som overlevde etter anten spritdesinfeksjonen eller skyljing av hendene med ozonvatn.

Sidan desinfeksjon med handsprit er den internasjonalt aksepterte «gullstandarden» på området, hadde vi rekna med at denne også skulle kome best ut i forsøket vårt. For mange hender greidde spriten å ta knekken på alle bakteriane som var påført, men for ei mindre gruppe av testpersonane var det ein god del levande bakteriar tilbake på hendene.

Dette gjorde at metoden med skyljing med ozonvatnet i gjennomsnitt førte til færre levande restbakteriar på hendene enn kva spritdesinfeksjonen gjorde. I tillegg rapporterte meir enn kvar 5. student at han/ho opplevde ubehag (tørrheit/svie) i huda av den stadige bruken av desinfeksjonsmidlet.

Resultatet av dette forsøket vart publisert i Journal of Hospital Infection i 2019:

Sidan funna i dette første forsøket var såpass overraskande ønskte vi å gjenta det heile etter same mal med ei ny gruppe av sjukepleiarstudentar hausten 2019. Her tok vi også inn ei gruppe som brukte vanleg såpevask (handvask) som metode for å fjerne E. coli-bakteriane.

Det viste seg då at funna vart mykje dei same som i det første forsøket, og også denne vart publisert i same tidsskriftet om lag ved starten av koronaepidemien.

“Effects of hand disinfection with alcohol hand rub, ozonized water or soap water – time for reconsideration?”

H.J. Breidablik, D.E. Lysebo, L. Johannessen, Å. Skare, O. Kleiven, J.R. Andersen

Y-aksen her er mengda av levande bakteriar etter reingjering/desinfeksjon av hendene til studentane. Kvar prikk i diagrammet representerer ein person. Det ideelle er at talet er null levande bakteriar. For ozonvatnet ligg dei fleste ved null eller rett over, men for spritdesinfeksjon (Antibac) er det som vi ser ei mindre gruppe som har mykje attlevande E. coli på hendene. Men aller best kjem såpevask ut, der det er liten grad av levande bakteriar att.

Ein annan og mykje brukt enklare metode i hygienekontroll er å måle såkalla ATP-mengde etter reingjering. Her kan ein bruke berre ein pensel som vert lesen av på staden i eit eige apparat.

Gruppa valde også å prøve dette parallelt med «gullstandardmålinga» for å ev. finne om ein kunne bruke ein slik forenkla og rask prosedyre for å undersøke effekten av handdesinfeksjon.

Resultata går fram av figuren under:

Figuren viser ATP-verdien vi målte før og etter handvask/handdesinfeksjon. Vi ser at denne verdien går mykje meir ned med ozonvatn og såpevask enn med spritdesinfeksjonen. ATP måler alle former for biologisk materiale, også det som har kome frå døde bakteriar, og blir ikkje skylt vekk frå hendene med det rennande vatnet. Metoden er difor ikkje egna til ei slikt føremål.

Også denne delen er publisert i same tidsskrift.

Can adenosine triphosphate be a proxy measure in evaluation of hand disinfection effect?

H.J.Breidablik L.Johannessen O.T.Kleiven D.E.Lysebo Å.Skaree J.R.Andersen