Folkehelsefeltet spenner frå primærførebygging til tertiærførebygging, og har med det eit bredt lovgrunnlag og mange aktørar. Alle har eit ansvar for å implementere folkehelsearbeid i sine ansvarsområde. Det er viktig at aktørane ikkje jobbar kvar for seg, men samordnar/samarbeider om folkehelse på tvers av nivå, sektorar og fagleg ståstad.

Koordineringsrådet (det øvste administrative samhandlingsorganet mellom Helse Førde HF og kommunane) har hatt fokus på folkehelse på i fleire omgangar siste året. Rådet har bedt om eit møte der toppleiinga for aktuelle organisasjonar i fylket deltek. Onsdag 1. februar møttest representantar frå KS, Sogn og Fjordane fylkeskommune, Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, Høgskulen på Vestlandet, NAV og Helse Førde HF med tanke på å etablere eit tettare og meir konkret samarbeid om folkehelse i fylket.

Ein blei samde om å freiste å etablere eit formelt og forpliktande partnerskap med tanke på felles samarbeid på tvers mellom dei ulike aktørane. Partane arbeider vidare med løysingar knytt til samordning av folkehelseindikatorar som kommunane treng i sitt lovpålagde arbeid med å utarbeide helseoversikter, og å utarbeide søknad om status som programfylke på folkehelseområdet.

Av Stig Igland

Meir nyheiter om samhandling finn du i Samhandlingsnytt for Februar.

Etter suksessen for to år sidan, inviterte KS og Helse Førde HF onsdag 2. og fredag 3. februar til ny erfaringskonferanse. Dette var den tredje i rekka ! Med nær 140 engasjerte deltakarar frå 23 av kommunane i fylket, mange frå spesialisthelsetenesta, Røde Kors Haugland Rehabiliteringssenter, Fylkesmannen, NAV og brukarrepresentantar, så må ein kunne seie at ein dette året tok konferansen til «nye høgder» !

Konferansen blei prega av stort engasjement, livlege ordskifte og sterke meiningsbrytingar. Fokuset var tett knytt til praksis, og hadde særskilt merksemd på vekslinga mellom spesialist- og kommunehelsetenesta. Entusiasmen var med å gi diskusjonen og refleksjonane kraft, framdrift og styrke. I lys av at det ofte er det som «veks opp nedanfrå» som har «livets rett» over tid, står denne måten å kunne samlast om felles utfordringar fram som ein fruktbar måte til å kunne utvikle praksis.

Ein drøfta nærare korleis ein opplever at gjeldande samarbeidsavtalar og rutinar fungerer i kvardagen, og korleis ein kunne få til forbetringar i «samhandlingsrommet» knytt til tilvisningar og ut-/innskriving frå sjukehus. Rekka av erfaringskonferansar fungerer som forbetringsmetodikk i praksis ved at ein på den eine konferansen identifiserer områder der ein ønsker å utvikle samarbeidet, blir samde om sette i verk nye tiltak, som ein så evaluerer, korrigerer og stakar ut ny kurs neste gong ein er samla.

Tilrådingane frå deltakarane på Erfaringskonferansen blir tatt vidare til både Fagrådet og Koordineringsrådet med tanke på vidare oppfølging og implementering i eksisterande samhandlingsstrukturar..

Sjå presentasjonar frå konferansen her

Eit innovativt prosjekt i Sogn og Fjordane som no breier seg til andre delar av landet.

Då samhandlingsreforma var på veg i 2011, såg Helse Førde og kommunane i Sogn og Fjordane behov for ein nettstad som samla data av felles interesse når dei ulike nivåa i kommune- og spesialisthelsetenesta skulle samhandle.
Slik kunne samhandlingspartane ha meir handfaste tal som grunnlag for å snakke saman, og ikkje berre sine eigne inntrykk og lokale erfaringar. Kommunane kunne då samanlikne seg sjølv med dei andre, og også følgje utviklinga over tid for dei ulike faktorane. Det var heilt sentralt å kunne samle data frå ulike kjelder, både eigne og eksterne. Slik kom ein ut med eit datasett som begge partar såg behovet for, og som begge kunne ha nytte av.

Døme på aktuelle problemstillingar kan vere:
– Er det store skilnader mellom kommunen vår og dei andre i omfanget av reinnleggingar og tal på liggedøgn for utskrivingsklare pasientar?
– Korleis er omfanget av tilvisingar til kirurgisk behandling mellom dei ulike kommunane?
– Korleis godt er vår kommune inndekka med sjukeheimsplassar, samanlikna med kommunane rundt oss?
– Døyr mange tidleg grunna hjerte-karsjukdom i vår kommune, samanlikna med dei andre?
– Veit vi noko om omfanget av psykiske lidingar i kommunen vår?

Desse og ei stor mengd andre problemstillingar får vi svar på ved å bruke nettstaden Samhandlingsbarometeret.no. Ein kan velje om resultata skal framstillast i tabellform, ulike diagram eller i kartformat. Om ønskjeleg kan data også takast ut i det mykje nytta reknearket Excel og bearbeidast vidare der.
Helse Vest såg tidleg potensialet, og har i fleire omgangar løyvd midlar til samhandlingsbarometeret. Også høgskulen såg at verktøyet hadde eit potensiale for dei, både knytt til studentoppgåver og til forsking på helsetenester. På denne måten vart barometeret eit fellesprosjekt med Helse Førde, kommunane i Sogn og Fjordane og Høgskulen som eigarar.
Barometeret vart utvikla vidare, og fekk etterkvart merksemd i andre helseføretak. Helse Bergen og Haraldsplass Diakonale sjukehus i Bergen var først ute med å ta verktøyet i bruk. Seinare vart Helse Nord brukarar, og dei har sidan blitt ein viktig støttespelar for barometerets kompetansemiljø i Helse Førde. Vestfold Sykehus (Tønsberg), Helse Fonna og Helse Stavanger har også nyleg fått demonstrert Samhandlingsbarometeret.

Gruppa som arbeider med barometeret i Helse Førde har opparbeidd seg stor kompetanse og erfaring knytt til systematisering og analyse av store datamengder. Etter kvart har også andre offentlege instansar gjort store mengder data tilgjengeleg på nettet. Brukarar av slike data har signalisert trong for råd og hjelp til å finne dei mest relevante opplysningane, og til å tolke dei inn i ein samanheng. Truleg vil slik rådgjeving berre bli viktigare i åra framover.
Det siste tilskotet i Barometeret er ei avdeling med utvalde folkehelseindikatorar, som særleg kommunane vil kunne ha nytte av i sitt arbeid på området. Her ligg også resultat frå ulike spørjeundersøkingar blant barn og unge i Sogn og Fjordane. På sikt vil det også vere eit mål å få gjort folkehelsekartlegging mellom vaksenbefolkninga i fylket, og legge resultata av denne inn i barometeret.

Også for journalistar burde Samhandlingsbarometeret vere ei sann gullgruve, både som kunnskapsstøtte i journalistisk arbeid, innhenting av faktaopplysningar og til bruk i komparativ journalistikk. Men dette ser ut til å ha gått redaksjonane i Sogn og Fjordane hus forbi. I alle fall er dette potensialet særs lite utnytta. Kanskje er det enno for lite kjennskap til kva som faktisk ligg der?

I seinare tid har også den nye nettstaden www.samhandling-sfj.no tatt barometeret opp i seg. Her vert nyhende og informasjon om data og aktuelle samhandlingssaker i fylket fortløpande publisert. Interesserte kan abonnere på nyhendesaker frå nettstaden.
Dagleg leiar for barometeret er Emma Bjørnsen, som tidlegare har mange år bak seg som fagkoordinator for folkehelsearbeidet i Sogn og Fjordane fylkeskommune.

Av:
Emma Bjørnsen, Tina Løkke Vie, Hans Johan Breidablik, Anne Marte Sølsnes, Knut Ivar Osvoll og Maria Holsen.

Den nasjonale ordninga med Helseatlas vert drive av Helse Nord og Helse Vest etter bestilling frå Helse- og omsorgsdept. I Helse Nord vert dette drive av Senter for Klinisk Dokumentasjon og Evaluering (SKDE), medan Helse Førde utfører denne funksjonen på vegne av Helse Vest. Helseatlasmiljøet i Helse Førde samhandlar i stor grad med miljøet knytt til Samhandlingsbarometeret. Atlas består av ein rapport, korte faktaark og ei nettside http://www.helseatlas.no/. Her ser ein på skilnader mellom ulike delar av Noreg når det gjeld spesialisthelsetenester innanfor eit emneområde.

SKDE kom i desember ut med sitt tredje atlas som omhandla nyføddmedisin. Her har ein nytta data frå både Medisinsk fødselsregister og Nyføddmedisinsk kvalitetsregister i samarbeide med Barnelegeforeininga. Atlaset viser variasjon i t.d. innleggingar, antibiotikabehandling, respiratorbehandling, bruk av intensiv behandling, lysbehandling og behandling av lavt blodsukker for tidsperioden 2009 til 2014. For fleire av områda kjem det fram betydelege og ikkje lett forklarlege skilnader. T.d. er omfanget av diagnostisert sepsis (blodforgiftning) 5,5 gonger høgare hjå pasientar busette i Nordland i høve til Bergen/Sogn og Fjordane. Antibiotikabruken heng også sterkt saman med dette.  Sjå heile Norsk nyfødtmedisinsk helseatlas her.

Leiar for Helseatlastenesta i Helse Førde, Marte Bale la fram dette saman med barnelege Fabian Bergquist for føretaksleiinga tysdag 10. januar. Dr. Bergquist har sjølv erfaring med bruk av desse registera gjennom arbeidet sitt i Helse Førde.

I Helse Førde arbeider ein for tida med eit atlas som skal omhandle dei vanlegaste lidingane som ver behandla innan Ortopedisk avdeling, og i dette samarbeider ein tett med overlege Svenning iLida.

Av Hans Johan Breidablik

Frå 2016 skal alle legekontor og vaktsentralar i Norge sende tilvisingane elektronisk og ikkje pr. post. Unntak elektronisk meldingsutveksling i Sogn og Fjordane er: tilvisingar til PBU, purring på tilvisingar/tilleggsinformasjon, og rekvisisjonar til radiologi og laboratoria (førebels).

Helse Førde HF samarbeider med legekontor og legevaktsentralar i Sogn og Fjordane om elektronisk meldingsutveksling, dvs. at tilvisingar og epikriser vert sendt elektronisk mellom legekontor og helseføretak. Det er eit mål at meldingane skal verte sendt elektronisk og ikkje på papir. For indikatoren «Elektronisk meldingsutveksling, tilvisingar» i Samhandlingsbarometeret vert det framstilt kor mange prosent av alle tilvisingar som vert sendt elektronisk per kommune.

Fordelen med elektroniske meldingar er mellom anna at sendar, gjennom systemet, får ei kvittering når meldinga er mottatt. Legekontoret vil såleis ha ein garanti for at tilvisinga har nådd fram. Overføringa vil også skje raskare frå tilvisar til helseføretaket enn ved bruk av papirsending, og meldinga kjem direkte i pasientjournalen. Det er mindre risiko for at tilvisinga kjem på avvegar enn dersom den vert sendt på papir.

Data frå Samhandlingsbarometeret viser at dei fleste kommunane i dag sender over 95% av tilvisingane elektronisk. Fjaler toppar med 99% og er tett følgt av kommunane Askvoll, Aurland, Flora, Gaular, Luster, Vik og Sogn lokalmedisinske senter (Sogn LMS) med 98%. Solund er den einaste kommunen som ikkje nyttar elektronisk meldingsutveksling. Når dei startar opp kan vi seie at elektronisk meldingsutveksling er innført i heile fylket.

Statistikken for elektronisk meldingsutveksling kan du sjå på Samhandlingsbarometeret

Av Maria Holsen